بررسی و شناسایی سروتیپهای ویروس موزاییک خیار (cmv) روی برخی از میزبانهای مهم زراعی در استان گلستان

بیماریهای ویروسی، هر ساله خسارات عمدهای به محصولات زراعی و باغی، به خصوص در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری وارد میکنند. اولین گام در مدیریت این نوع بیماریها ردیابی، شناسایی و تعیین خصوصیات عوامل بیمارگر آن ها میباشد. ویروس موزاییک خیار (cmv) از خانواده بروموویریده و از جنس کوکوموویروس و عضو تیپ این جنس بوده و دارای ژنوم آر.ان.ای تک رشتهای و سه قسمتی است. این ویروس دارای بزرگ ترین دامنه میزبانی در بین سایر ویروسها و بالای 1000 گونه میزبان گیاهی دارد و با بیش از 75 گونه شته به طور ناپایا منتقل میگردد. در یک طبقهبندی کلی سویههای cmv بر اساس تجزیه تبارزائی orf پوشش پروتئینی و توالی ´5 ترجمه نشده درrna3 به دو سروتیپ i و ii تقسیم میشوند که سروتیپ i نیز خود به دو زیر گروه ia و ib تقسیم میگردد. به منظور بررسی و شناسایی سروتیپهای ویروس موزاییک خیار، طی سالهای 1388 و 1389 از شهرستانهای استان گلستان و از روی 10 میزبان زراعی (شامل گوجهفرنگی، نخودفرنگی، توتون، سویا، هندوانه، بادنجان، باقلا، کاهو، کدو و خیار)، تعداد 935 نمونه برگی بر اساس علائم تیپیک ویروسی جمعآوری گردید. نمونههای مشکوک توسط آزمون سرولوژیکی داس- الایزا و آنتیبادیهای پلیکلونال مورد بررسی قرار گرفتند و در کل 275 نمونه (4/29 درصد) آلوده به این ویروس بودند. در بین میزبانها، بیشترین و کمترین میزان آلودگی به ویروس موزاییک خیار به ترتیب با 9/22 و 2/2 درصد مربوط به گیاهان توتون و نخودفرنگی بود و از بین محلهای نمونهبرداری، شهرستان گرگان با 5/22 درصد و شهرستان مینودشت با 8/1 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین آلودگی را به ویروس موزاییک خیار نشان دادند. نمونههای آلوده به ویروس cmv سپس با آزمون الایزای مرکب و به کمک آنتیبادیهای منوکلونال به منظور شناسایی سروتیپهای این ویروس، مورد ارزیابی قرار گرفتند. که در نهایت تعداد 198 نمونه آلوده به سروتیپ i (cmv-i)، تعداد 98 نمونه آلوده به سروتیپ ii (cmv-ii) و تعداد 45 نمونه هم به هر دو سروتیپ آلوده بودند. همچنین تعداد 24 نمونه هم به هیچ یک از سروتیپها آلودگی نشان ندادند. گیاهان توتون با 3/28 درصد و خیار با 5/1 درصد، گوجهفرنگی با 8/39 درصد و سویا با یک درصد، گوجهفرنگی با 6/35 و نخودفرنگی و کدو با 2/2 درصد، به ترتیب بیشترین و کمترین میزان آلودگی را در بین گیاهان میزبان به cmv-i، cmv-ii و cmv-i & ii نشان دادند. در بین شهرستانهای مورد مطالعه هم گرگان (%7/21) و مینودشت (%5/1)، رامیان (%6/28) و کردکوی (%0)، گرگان (%20) و کردکوی (%0) و بندر ترکمن (%0)، به ترتیب بیشترین و کمترین میزان آلودگی را به سروتیپ i، سروتیپ ii و هر دو سروتیپ به طور هم زمان نشان دادند. به طور کلی سروتیپ i نسبت به ii در استان گلستان غالبیت داشت